Bron: #Dwars door de buurt – editie 225
Een witte Kerst hadden we elf jaar geleden. Kunnen we die verwachten na een lange en kleurrijke herfst terwijl de zwarte elzen met wat wilgen nog blad dragen als de winter begint?
Dat het klimaat verandert door mensen, daar is nog niet iedereen van overtuigd. Minder CO2 en stikstof in de atmosfeer is nodig om het grootste deel van ons land in de toekomst bewoonbaar te houden. Dat moeten we samen voor elkaar krijgen.
Beestjes
Staat bij u de kerstboom met lampjes, versierselen en de heerlijke geur van sparrengroen? Eigenaardig dat we onder die spar zingen ‘O dennenboom wat zijn uw takken wonderschoon. Ik zag u laatst in het bos nog staan toen zaten er geen kaarsjes aan.’
Bij Staatsbosbeheer kun je een kerstboom halen, maar die moet je wel zelf kappen of omzagen. In een boom uit het bos zitten beestjes. Een (niet biologische) kerstboom is meerdere jaren met gif bespoten en daar leven geen beestjes in. Dat gif komt ook in de grond van de kerstboomkwekerij. Daar leven ook geen beestjes meer. Dit jaar staan er meer dan twee miljoen met gif bespoten kerstbomen in Nederlandse huiskamers, die meestal na oud en nieuw op straat belanden. Het verbranden van afgedankte kerstbomen zorgt voor meer broeikasgas.
Chocoladeletters
Hoe komen we erop een groene boom in huis te halen? De Franken schreven in de dertiende eeuw over een boom vol kaarsen en aan het eind van de middeleeuwen zetten mensen in de Elzas een boom versierd met kaarsen, gekleurd papier, appels, koek, suikergoed en klatergoud in hun huis.
De kerstboom heeft met de inhoud van het christelijke kerstfeest niks te maken. Het is een overblijfsel van een heidens feest dat met de zonnewende te maken had.
Nog zo’n overblijfsel uit die voorchristelijke geschiedenis is Sinterklaas. De heilige lijkt op de Germaanse oppergod Odin die ook Wodan heet, waar onze woensdag naar genoemd is. Twee trouwe zwarte raven (de Pieten van de Sint?) hielden Odin op de hoogte van wat er gebeurde, want hij was ook god van wijsheid, oorlog en dood. De dichtkunst was aan hem gewijd, omdat hij de mens letters (runentekens) gaf. Kreeg of gaf jij met Sinterklaas een letter?
Heilig groen
In de Germaanse tijden groeiden in onze contreien geen sparren of dennen, wel de groenblijvende taxus, een in die tijd heilige struik die ook de naam venijnboom kent. Voor de Germanen had de taxus een magische betekenis. Van de takken werden bogen voor de jacht en voor zelfverdediging gesneden en hun runeninscripties werden in taxushout gebeiteld. De boom stond voor een lang leven, maar was ook de boom des doods, wellicht door zijn giftige naalden, waar het vee aan dood gaat.
Een andere in de winter groenblijvende plant is de maretak, ook wel mistletoe, heksenkruid of vogellijm genoemd. Hij was voor Kelten en Germanen heilig. Hun druïden sneden maretak met een gouden sikkel uit een heilige eik voor vruchtbaarheidsrituelen. Daarom kussen geliefden elkaar vandaag de dag nog altijd onder de maretak.
De enige groenblijvende boom die toen in onze streken groeide, was de hulst. Takken van de boom versierden het huis om te beschermen tegen kwaadaardige demonen en onheil. De felrode bessen zijn voor mensen giftig maar niet voor vogels.
Verdronken land
Taxus, maretak en hulst gaven hoop in donkere en koude winters en werden gebruikt als eerbetoon aan de goden, omdat de dagen gingen lengen. Of om te beschermen tegen het kwade en ook als smeekbede voor een vruchtbaar jaar.
Oeroude tradities maken dat we jaarlijks miljoenen kerstbomen in dit land aanschaffen en wereldwijd gaat het om miljarden. Als op de gronden waar kerstbomen worden gekweekt bossen konden groeien…
Een kerstboom komt dit jaar het huis niet in en ook de kalkoen niet, want we produceren te veel CO2 en stikstof. We moeten voorkomen dat de temperatuur op aarde verder oploopt, zodat waar we wonen geen verdronken land wordt en een witte Kerst mogelijk blijft. #
Dick Feenstra
Geef een reactie