Hangplekken voor huisvrouwen

Bron: onsamsterdam.nl

In de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw waren een wolzaak en een kapperszaak de hangplekken voor de Indische Buurtvrouwen.
De winkels van Jo en Pietje de Bie en het echtpaar Storm waren in de Indische Buurt de hangplekken voor kwekken, huilen en lachen van de buurtdames.

Jo en Pietje de Bie hadden in de Javastraat een gezellige winkel, met achter de toonbank een wand vol knotten wol, in vakken keurig gesorteerd op kleur. Bolletjes katoen en strengetjes DMC borduurzijde in kleinere vakjes. Ook op kleur. Alles te koop op rantsoenbonnen, waarmee gesjoemeld werd. Ruilwaren werden onder de toonbank verhandeld.
De gezusters met de volumineuze borsten hadden onder hun oksels altijd een brei- of haakwerk waar ze mee bezig waren, als ze de kassa bedienden, of de bolletjes uit de vakken haalden en ze uitdagend op de toonbank legden ter verkoop, of met een klant een streng wol tot een bol opwonden of een breipatroon uitlegden. De goedkope houten en de dure stalen brei- en haakpennen ter verkoop stonden op cijferdikte in kokers naast de kassa.
Als kind was ik beducht op hun breipennen, die vervaarlijk langs hun borsten naar voren staken. Ze konden ogen uitsteken! Maar niets daarvan: Jo en Pietje bedienden hun klanten als waren ze koninginnen, kwekten of zongen onderwijl een opgewekt lied. En het gebruikelijke ‘juffrouw‘ voor de lagere stand, veranderden zij in ‘mevroj‘.
Langs de achterwand was een ‘zitje’: een houten bank met een dito tafeltje, waarop de brei-, haak- en borduurpatronen lagen, die Jo en Pietje zelf ontwierpen, lieten uittypen en stencilen met puntjes waarop zij dan het aantal toeren en steken invulden, afhankelijk van de maat en patroon.
Voor dames die niet konden breien, zetten Jo en Pietje steken op, leerden hen de steken breien met het mantra ‘insteken-omslaan-doorhalen-afhalen’, gaven de gevorderden opdracht over twee dagen terug te komen met tien toertjes recht en tien toertjes averecht. Haalden steken op, meerderden of minderden het knutselbreiwerk van hun klanten. Menigeen heeft zo een jumpertje leren breien of een babymutsje haken.
Er werd wat geklessebest en er werden wat problemen opgelost en foefjes doorgeven daar bij die Jo en Pietje de Bie.

Opkammen
In de Molukkenstraat had een gevlucht Belgisch echtpaar ook iets slims bedacht voor het spekken van hun kas en de behoefte van de huisvrouwen om het één en ander met elkaar te bespreken: een opkam- abonnement. Dagelijks kon men van tien tot twaalf uur na een permanent of een watergolf tegen zacht tarief bij hen het haar in model laten kammen. Een abonnement was goedkoper en gaf recht op tien opkamdagen. Daarna was het weer tijd voor een nieuw watergolfje, die Storm met vervaarlijke grote schaartangen, die eerst op een brander verhit waren, in het haar kneep.
De koffie met cake stond klaar en werd geserveerd door Storms vrouw. Op hun beurt wachten was voor de klanten een uitgelezen moment om van tong te gaan. Roddelpraatjes stond Storm niet toe. Zijn wankel evenwicht, grapte hij, kon daar niet tegen. De kapper had een zwarthouten poot.

Coco Snoek