Herdenken en vieren – Was hier ook echt oorlog?

april 2009
Auteur: Felice Suer is schoolbuurtwerker bij welzijnsinstelling Dynamo in Amsterdam-Oost.

In maart wandelden ongeveer negentig kinderen van de basisscholen Aldoende, Lidwina en Barbara in groepjes mee met Jo Haen en ondergetekende langs verschillende gedenkplekken en monumenten in de Transvaalbuurt, monumenten die ons de Tweede Wereldoorlog doen gedenken. Beginnend op het Transvaalplein (de Davidster aan de muur), via de Kraaipanstraat (de school van Eli van Tijn) en het Joubertplein (het kindermonument en gevelsteen) gingen we de Tugelaweg op (het Buikschot). Bij een van de woningen en een pand waarin een Joodse bakkerij zat, stonden we stil en las Jo Haen een verhaal voor. Soms over wat er op die plek was gebeurd, of een verhaal van iemand uit deze buurt die een herinnering had aan de Tweede Wereldoorlog.

De verhalen van (oud-) buurtbewoners brengen de oorlog zichtbaar iets dichter bij de kinderen van nu. Als we stilstaan, komen ze dicht bij elkaar staan en luisteren ze aandachtig. Ze blijven er soms helemaal stil van, maar soms krijgt Jo een applaus.

Als we weer doorlopen blijven enkele kinderen dicht bij Jo lopen, soms om nog meer van haar te horen en soms om hun eigen verhalen te vertellen, over hun opa’s, of van ouders die de oorlog in het voormalig Joegoslavië hadden meegemaakt. Twee meisjes, een met Turkse grootouders en een met grootouders uit Pakistan, nemen zich direct voor hun grootouders te gaan vragen hoe het tussen 1940 en 1945 in Turkije en in Pakistan was. Een jongen wiens grootouders nog te jong zijn en in Marokko wonen, wil op een andere manier verhalen achterhalen, hij wil in een bejaardenhuis mensen gaan interviewen. Sommige kinderen zijn oprecht verbaasd. Een vroeg er: “Was het hier in Amsterdam dus ook echt oorlog? Hier in onze buurt?” Als Jo vertelt van een meneer die als jongen twee jaar ondergedoken heeft gezeten en in die twee jaar maar twee keer buiten heeft gespeeld, schrikken ze erg.

Deze wandelingen waren een activiteit binnen het project Herdenken en Vieren van het schoolbuurtwerk van Dynamo. De projecten hebben als doel de kinderen levensecht te laten leren in hun buurt. Wat ze op school uit boeken hebben geleerd, de geschiedenis, heeft zich ook hier in hun eigen buurt afgespeeld.