‘Het leven doet gekke dingen met je’

Bron: #Dwars door de buurt – editie 221

Enthousiast door de Leesclub XL die Linnaeus boekhandel online aanbood volgde ik de eerste bijeenkomst van een drietal leesclub-avonden: bespreking van de zes genomineerde boeken voor de Libris Literatuurprijs 2021. Er was ruimte voor interactie en ik was gelijk getroffen door het enthousiasme en de deskundigheid waarmee buurtgenote Maria Vlaar vertelde over de boeken Client E. Busken van Jeroen Brouwers en De onbevlekte van Erwin Mortier.

Maria, hoe mag ik jou introduceren?
‘Ik ben literair journalist, schrijver, biograaf van Joost Zwagerman, recensent voor de Vlaamse krant De Standaard en voorzitter van de Auteursbond: de beroepsvereniging van schrijvers, vertalers, scenarioschrijvers, kinderboekenschrijvers, enzovoort. De bond zet zich in voor een betere beloning, want weet dat nog geen honderd auteurs van de royalty’s van hun boeken kunnen leven. Als redacteur bij De Bezige Bij in de jaren 90 van de vorige eeuw begeleidde ik veel auteurs onder wie Jan Wolkers. Elk jaar bezoek ik Karina nog op Texel, en ik ben een van de initiatiefnemers van de Wolkerstuin, schrijvershuisje op Amstelglorie, waar ik zelf ook een volkstuin heb.

Hoe is jouw liefde voor literatuur ontstaan?
‘Die is op de middelbare school ontstaan, waar ik tot bloei kwam. Willy van Wetter was mijn docente Nederlands en zij was echt geïnteresseerd in waar ik mee aankwam. Voor mijn eindexamen vergeleek ik gedichten van Bart Chabot, Paul van Ostaijen en de dichter I.K. Bonset, pseudoniem van beeldend kunstenaar en De Stijlvoorman Theo van Doesburg. Ik kreeg er een 10 voor. Ik wilde oorspronkelijk journalist worden, maar het werd Nederlands studeren aan de UvA. Ik liep stage bij de HP, werkte 10 jaar als redacteur bij De Bezige Bij en was 10 jaar adjunct-directeur van het Nederlands Letterenfonds. En de afgelopen tien jaar ben ik alsnog geworden wat ik ooit wilde: journalist, literair recensent en interviewer’.

In mijn interviews van leesclubs in deze krant vraag ik altijd naar schrijvers die veel indruk hebben gemaakt. Wie zijn dat voor jou?
‘Ik ben een literaire veellezer, heb een heel brede smaak, maar het meest onder de indruk ben ik van schrijvers met een krankzinnig grote verbeeldingskracht. A.S. Byatt, Michel Faber, Mircea Cartarescu creëren in hun boeken een hele nieuwe, of soms oude, wereld. Dat vind ik het mooiste aan literatuur.

Hoe ontstond jouw idee voor de leesclub XL?
‘Zoals iedereen zit ik ook al een jaar in lockdown thuis, terwijl ik daarvoor vaak op stap was om mensen te interviewen, te vergaderen, koffie te drinken of in Den Haag te werken aan de biografie van Zwagerman. Ik had zo’n behoefte om weer met mensen te praten over mijn grote liefde: de literatuur. Ik nam contact op met Linnaeus Boekhandel met een tweeledig plan: het opzetten van een schrijfclub en het bespreken van de zes genomineerde boeken voor de Libris Literatuurprijs. De boekhandel koos voor de leesclub en de Schrijverscentrale wilde het ondersteunen. Ik heb zelf in jury’s gezeten van de P.C. Hooft-prijs en de Prijs der Nederlandse Letteren en ik vind zo’n proces van nominatie spannend om te volgen. En wat is leuker om dat samen met lezers te doen! Want uiteindelijk gaat het bij literatuur om de schrijver en de lezer’.

Jouw verhalenbundel ‘Diepe aarde’ werd bekroond met de Biesheuvelprijs . Ik las enthousiaste recensies en een opmerking over de omslag. Kun je er iets over vertellen en staat er een volgend boek op stapel?
‘De verhalen zijn allemaal in een periode van twee jaar geschreven, waardoor ze samenhangen, ook al hebben alle verhalen andere hoofdpersonen. Naar het einde van de bundel worden ze steeds ouder, en blijken ze steeds vaker na te denken over het aanvaarden van het lot. Mensen hebben verwachtingen van het leven en de liefde, maar uiteindelijk hebben we veel minder zelf in de hand dan we zouden wensen. Het leven doet gekke dingen met je. De omslagillustratie is een mummieportret uit Fajoem, Egypte, uit de tweede eeuw na Christus. Dit portret toont een vrouw in volle bloei, maar fungeerde als deksel op haar graf; ook in diepe aarde dus.

Het verhaal ‘Wachten’ is een ontroerende liefdesbetuiging, waarin de verteller een overledene is?
Het is het enige autobiografische verhaal in de bundel, en gaat over mijn man die in 2014 veel te jong aan een hartstilstand overleed. Die gebeurtenis, en ook een hersenbloeding die mij overkwam in 2009, heeft mijn leven ingrijpend veranderd en mij tot schrijver gemaakt. Voor mijn nieuwe verhalenbundel liggen een paar verhalen klaar, maar het zal nog wel een poos duren. Eén van de dingen die mij nu als schrijver interesseren is het idee van celdeling; we delen immers meer met elkaar dan we denken en er is zoveel dat ons met elkaar verbindt’.

Eén van jouw projecten is de biografie van Joost Zwagerman; hoe loopt dat?
‘Door de lockdown kan ik helaas al bijna een jaar niet bij het archief, dat hij heeft overgedragen aan het Literatuurmuseum in Den Haag. Ik heb toegang tot zijn e-mails, brieven, documenten, er liggen daar 42 volle dozen met materiaal. En ik heb al tientallen mensen gesproken die hem gekend hebben. Naar verwachting komt de biografie uit in 2023; het jaar dat Joost 60 zou zijn geworden’. #

Lennie Haarsma

Informatie over biografie en activiteiten van Maria www.mariavlaar.com