Het buikschot

1944 – 2021
Auteur: Willem F. van Breen
Het oorlogsmonument aan de Tugelaweg, het Buikschot, is daar geplaatst ter herinnering aan 3 mannen, die daar in de 2e Wereldoorlog werden doodgeschoten door de Duitsers als represaille voor het vernielen (sabotage) van de spoorlijn, waarover de joodse Amsterdammers naar de kampen werden vervoerd.

Het monument is opgedragen aan de drie gefusilleerden op de Tugelaweg.
Willem F.van Breen was ook, verplicht, aanwezig bij bovengenoemd drama en beschreef dit in zijn boek ‘De laatste winter’. Hieronder de betreffende passage.
.
De schrijver is in december 1944 19 jaar oud en gaat, ondanks het risico om opgepakt te worden voor de arbeidsdienst toch de straat op zoek naar hout. Op de Tugelaweg rijdt hem een Duitse legertruck tegemoet. Hij wordt niet opgepakt maar gesommeerd zich bij een groepje mensen op de stoep te voegen.
.
“Raus!” schreeuwde de Feldwebel en richtte zich tot de mensen die in de legertruck waren achtergebleven. Drie mannen op klompen met een dun hemd en broek aan en zonder jas, vielen struikelend en bibberend van de kou en angst uit de truck.

Daarna voltrok zich voor onze verplicht toekijkende ogen in luttele minuten een drama. Voor ik begreep wat er ging gebeuren, werden de drie mannen tegen de dijk gezet, stelde het vuurpeloton zich op en braakten de geweren op commando hun (ver)moordend vuur in de richting van de drie mannen.
Even nog, een fractie van een seconde, bleven ze staan: toen zakten ze bloedend en geluidloos ineen.
“Nu zijn wij aan de beurt!” flitste het door mij heen.

Ik keek naar de man die vlak naast mij stond en ik zag aan zijn verschrikte ogen dat hij hetzelfde dacht. Verstijfd van schrik stonden we daar met het groepje mensen. Elk moment verwachtten we een schreeuw van de Feldwebel om aan de overkant tegen de dijk te gaan staan. Seconden die eindeloos leken.
En toen kwam zijn bevel…. “Einsteigen” en hij richtte zich tot zijn soldaten die gehoorzaam de truck in klommen.
Zonder om te kijken naar de drie die daar in de roodkleurende sneeuw lagen en zonder verder aandacht te besteden aan het van doodsangst verstijfde groepje mensen, dat net getuige was geweest van een barbaarse vergeldingsmaatregel, reed de truck weg.

Toen de werkelijkheid van het gebeuren tot mij doordrong voelde ik me, zover ik me herinner, opgelucht, omdat ik niet hetzelfde lot had moeten ondergaan en zelfs niet voor transport naar Duitsland was opgepakt.
Thuis was het nog steeds koud en ik bleef die dag koud én hongerig.

De schrijver heeft zijn boek opgedragen aan de drie gefusilleerden op de Tugelaweg in Amsterdam op de 15e december 1944.
Jan Hendrik Faber, geboren 31 maart 1893
August van Ginkel, geboren 16 juli 1911
Dirk de Bruin, geboren 17 juni 1908

Lees ook Huilend kwam Adam thuis Een artikel over de maker en de achtergronden van het monument