1825 – 2023
Door: Jo Haen
Bronnen:
► Stadsherstel
► Informatie van Ton Scheepmaker geboren op de Ringdijk 28 rechter gedeelte, in 1938 verhuisd naar Archimedesweg 93 huis. Hij bezocht de kleuterschool Trifosa, kleuterschool Duinviooltje op het Galileiplantsoen, bezocht daarna de Watergraafsmeerse Schoolvereniging (vanaf 1939), 5-jarige HBS Mauritskade en TH Delft. Hij was getrouwd met Wilhelmina (Wil) Antoinette Johanna Navis (1934-2022). Zij woonde in de Ploegstraat.
De familie Scheepmaker was familie van A.K. Kroes door het huwelijk van zijn zus Harmina (Trijntje) met Willem Scheepmaker, de grootvader van Ton Scheepmaker. Diverse leden van de familie Scheepmaker zijn naar hem vernoemd.
Wie was Anthoon Kroes?
Geboren in 1825, verliet A.K. Kroes omstreeks 1855 zijn geboorteplaats Kuinre (Ov.) en werd in Diemen ingeschreven als tapper, maar daarna komen we hem tegen als logementhouder en ten slotte als koopman. Zijn voornaam in de geboorteakte is Anthoon, maar hij noemde zich meestal Ant(h)onie Karst Kroes; dat Karst als patroniem, de voornaam van zijn vader. Hij werd een welgesteld en invloedrijk man en bezat grond en huizen onder andere rondom het Nieuwe Diep. Dit gebied, inclusief de regio Zeeburg waar de familie Kroes ook zelf woonde, lag in de gemeente Diemen. Eind 19e eeuw werd het geannexeerd door Amsterdam.
Als poldermeester legde hij de eerste steen
In de functie van poldermeester legde hij in 1866, in wat nu het Flevopark heet, de eerste steen voor de verbouwing van de Outewaler schepradmolen uit 1630 tot vijzelmolen. Deze molen werd in 1881 vervangen door een stoomgemaal en in 1916 geëlektrificeerd. Dit stoomgemaal werd onder leiding van Willem Frederik Aldolph Beijerinck, een waterstaatkundige die eerder hoogdopzichter was bij de bouw van Gemaal Cruquius aan de Haarlemmermeer, neergezet. Het stoomgemaal met woning is gebouwd in een landelijke chaletstijl. Opgetrokken in donkere baksteen met witte, uitgesneden daklijsten. Het gemaal functioneerde tot 1984, waarna het nog wel werd bewoond; vanaf 2009 is daar de destilleerderij en proeflokaal ’t Nieuwe Diep gevestigd.
Lange en boeiende historie
De regio en ook de molen en het gemaal hebben een lange en uiterst boeiende historie. Deze is veelvuldig beschreven, onder meer in BRONNENBOEK INDISCHE BUURT op Internet en de notitie door de gemaalkenner F.R. de Bruijne Het gemaal van de Outewaler- of Overamstelsche polder, gekregen van de heer Morel van Stadsherstel Amsterdam: Flevogemaal
Gedenksteen bij het voormalig gemaal
Ton Scheepmaker heeft in 1992 de gedenksteen gezien. De steen was er ook nog in 2006 toen het gebouw, erf en bijgebouwen werden aangekocht door Stadsherstel Amsterdam en deze op de Gemeentelijk Monumentenlijst werden geplaatst. Ook in 2009 na een restauratie van het pand werd de steen nog wel genoemd, maar ook gezien? In 2019 bleek de exploitant van het Proeflokaal niet te weten van een gedenksteen.
Gedenksteen praktisch onzichtbaar
De kleindochter Lotte Dijkhuis van Ton Scheepmaker heeft daarop met een medewerker van het Proeflokaal de steen gezocht en gevonden in de zuid-wand van het oude vijzelkanaal tussen het gebouw en het Nieuwe Diep. De steen was praktisch onzichtbaar door begroeiing en aanslag van mos. Door de beheerder Tim Janssens is toegezegd dat de steen zal worden schoongemaakt.
P.S. Helaas is de steen anno 2023 nog steeds niet schoongemaakt. Ik heb geprobeerd de gedenksteen te vinden, maar tot nu toe niet gelukt. Ik ga in de komende tijd nog een poging ondernemen en we hopen uiteraard dat de steen die op de gemeentelijke Monumentenlijst staat eindelijk eens wordt schoongemaakt en voor iedereen te zien zal zijn. Er is hierover een schrijven gericht aan Stadsherstel.
Geef een reactie