Wel en wee van een stadspark

Bron: #Dwars door de buurt – editie 235

Op zaterdag 1 juli wordt Keti Koti gevierd in het Oosterpark. Een week daarvoor, op zondag 25 juni, is er het traditionele Roots Festival. In het park bloeit verder nadrukkelijk de stenen noordzijde, terwijl het groen te wensen over laat, waarschijnlijk mede door gif in de grond en regelmatige wateroverlast.

s er wel nieuws onder de zon in het Oosterpark? Het Roots Festival is in de vroege zomer al bijna 40 jaar een vaste gast van het park. Het Slavernijmonument is sinds juli 2000 het decor van Keti Koti, de Nederlandse herdenking van de afschaffing van de Trans-Atlantische slavernij. De monumentale gebouwen aan de noordzijde zijn sinds de afronding van de Verdubbeling door de steeds ruimere zichtlijnen al lang geen geheim meer. De mening van omwonenden en bezoekers van het park over die zichtlijnen en de staat van het groen blijft onveranderd kritisch. Het gif in de grond en de armzalige waterhuishouding lijken de gemeentelijke overheid niet echt te verontrusten. Ook de onveilige taferelen op de doorgangsroute, recentelijk onderwerp in een vorige Dwars, leiden niet tot ingrijpen.

Roots
Tot een meerdaags festival op diverse locaties was het Amsterdam Roots Festival uitgegroeid. En de programmering bestond al lang niet meer uit louter muziek. Die diversiteit aan programmaonderdelen – naast muziek: circus, dans, theater, kindervoorstellingen en workshops – is er ook in de editie van dit jaar. Nieuw(s) is dat het evenement is teruggegaan naar de kern: de festivaldag in het Oosterpark, op zondag 25 juni.

Het Amsterdam Roots Festival blijft een plek waar verschillende culturen en tradities samenkomen. Thema in 2023 is ‘Blind Spots’: ‘We willen de blinde vlekken in onze eigen denkpatronen ontdekken en uitdagen om nieuwe perspectieven te ontwikkelen.’ Roots is toegankelijker en inclusiever dan ooit: zo is het terrein rolstoelvriendelijk gemaakt en zijn er prikkelarme ruimtes beschikbaar.

Keti Koti
De nationale slavernijherdenking op zaterdag 1 juli zal dit jaar een bijzonder karakter krijgen. Het is de dag van het begin van een speciaal Herdenkingsjaar. Het stilstaan bij de pijnlijke geschiedenis zal bijdragen aan het blijvend vergroten van kennis en verbinding in de samenleving, verwacht de Rijksoverheid. Er worden officiële excuses verwacht van Nederland voor het slavernijverleden.
De herdenkingsceremonie is van 13.15 tot 14.30 uur bij het Slavernijmonument in het Oosterpark en is live te volgen op radio en televisie. Een traditioneel plengoffer voor de voorouders door Winti Priesteres Marian Markelo zal de opening vormen, waarna het woord is aan sprekers, spoken-word artiesten / dichters en zangers.

Voorafgaande aan de ceremonie loopt er van 11.00 tot 12.00 uur een stoet van de Stopera naar het Oosterpark. Deelnemers aan de optocht die de naam Bigi Spikri – letterlijk: grote spiegel – heeft, vallen op door hun authentieke, culturele klederdracht.
Na het officiële programma start om 15.00 uur het Keti Koti Festival. In het Oosterpark zijn er dan op verschillende podia diverse muziek- en dansoptredens en verdiepende activiteiten. Tot 22.00 uur kunnen bezoekers terecht bij kramen met eten, drinken, kleding, sieraden, kunst e.d. Bovendien zijn er lezingen, films, workshops en veel activiteiten voor kinderen. Meer informatie is te vinden op ketikotiamsterdam.nl.

Toerisme
Een half jaar geleden opende het vierde hotel (Pillows, 5 sterren) haar deuren van een prachtig gerenoveerd gebouw en een even mooie architectonische uitbouw daaraan. Het Tropen Hotel ondergaat een zeer ingrijpende verbouwing. Hotel Arena en Generator Hostel zijn al wat langer geleden in nieuwe jassen gestoken. Kortom: er is en wordt flink geïnvesteerd in de toeristenindustrie bij het Oosterpark.

Het Amsterdamse gemeentebestuur heeft al jaren de mond vol van het terugdringen van toerisme en het aantal hotelkamers. Vrijblijvende retoriek voert de boventoon, net als de Rijksoverheid dat op andere fronten doet. Daadkrachtig beleid ontbreekt. Natuurlijk kennen we het antwoord op de vraag waarom Pillows een hotel is geworden en geen complex woonappartementen of verzorgingstehuis. Omdat daar simpelweg veel meer geld mee valt te verdienen. Tegen die heilige economische wetmatigheid is kennelijk geen politiek verzet mogelijk.
Goed, laat dat zo zijn. Dat rechtvaardigt niet dat project ‘Verdubbeling van het Oosterpark’, waarbij de gemeente miljoenen investeerde in het renoveren van het park, toch vooral bedoeld blijkt te zijn geweest voor het upgraden van de stenen noordzijde, voor het scheppen van betere voorwaarden voor de ondernemers daar. Ach ja, oud nieuws.

Gif
Het Zwartboek Verdubbeling Oosterpark dateert van 2019. ‘Van Amsterdams park tot hoteltuin’ luidt de ondertitel. Er worden een tiental bevindingen, conclusies en aanbevelingen in uitgewerkt en het is te lezen op www.hersteloosterpark.nl. Hans Olykan is een van de samenstellers van het boek van Stichting Herstel Oosterpark. Hem vraag ik naar de ontwikkelingen in het park van de afgelopen jaren.

‘De focus van Herstel Oosterpark ligt op het gif in de grond. We hebben door het gerenommeerde bureau IDDS uitgebreid bodemonderzoek laten doen in het park. Daarin werd onomstotelijk vastgesteld dat op veel plekken een zeer hoge loodconcentratie in de bodem zit. Op diverse plaatsen in het Oosterpark spelen kinderen, denk met name aan de speelplaats bij de kinderopvang en aan het pierenbad. Maar natuurlijk ook op de grote grasvelden zijn vaak kinderen te vinden. De loodwaarde van grond waarop zij spelen mag onder geen voorwaarde hoger zijn dan 100 mg/kg, stelt het RIVM. Volgens het onderzoek is er op veel plaatsen een waarde van wel acht maal zo hoog. De gemeente neemt de gevaren daarvan niet serieus en gaat aan die bodemvervuiling nu en in de nabije toekomst zeker niets doen. Ook de door ons voorgestelde waarschuwingsborden vindt de gemeente niet nodig.’ Herstel Oosterpark blijft zoeken naar vervolgstappen.

Groen
Het project ‘Verdubbeling van het Oosterpark’ heeft geleid tot een sterke afname van bomen en struikgewassen. In 1892 werden 1800 bomen geplant, waarvan er nu nog amper 800 over zijn. Die afname was gepland, ten faveure van een toename van verharding en zichtlijnen. De verdere afkalving van het groen, na de afronding van het project, was niet bedoeld. Als ambtenaren ingaan op kritische noten en commentaren van omwonenden over het verdwijnen van bomen, wordt telkens weer de keuze voor zichtlijnen genoemd. Maar de kap van zieke en dode bomen naast vele gezonde bomen in de afgelopen jaren heeft niets meer met die keuze te maken. Het Oosterpark biedt simpelweg een slechte voedingsbodem voor bomen, struiken en planten.

Frank Köhler van de Vrienden van het Oosterpark beaamt dat: ‘Na de renovatie geldt natuurlijk ook voor het Oosterpark dat voor elke gekapte boom een nieuwe moet worden aangeplant. Dat is de afgelopen jaren niet gebeurd. Maar dit jaar wordt er een klein aantal nieuwe bomen geplant en volgend jaar volgen er meer. De bodemgesteldheid – een zo groot mogelijke kans op overleven van jonge aanplant – is daarbij leidend.’ Er is naar zijn zeggen met de komst van een stedelijk parkenmanager wel weer meer aandacht voor het park, ook voor het groen.

En ja, natuurlijk is het hoe dan ook goed toeven in het Oosterpark. #

Arie van Tol