Bron: #Dwars door de buurt – editie 207
‘Wist je niet dat wij allebei op heilige grond wonen?’ Zo begon een lang gesprek met Jo Haen. Zij schreef Boerderijen in de Watergraafsmeer, van Anna Hoeve tot Vergulden Eenhoorn. Behalve auteur is zij een grote fan van Ajax. ‘Ik heb een deel van de schildering van Cruyff op de muur op de Wembleylaan ingekleurd.’
Voetbal en boerderijen hebben deels een gemeenschappelijke geschiedenis in de Watergraafsmeer. Dat zegt Jo Haen die het boek Boerderijen in de Watergraafsmeer in drie jaar schreef. We praten erover op de ochtend nadat Ajax zich in een fantastische wedstrijd tegen Juventus voor de halve finale van de Champions League heeft geplaatst. Ze heeft het boek in eigen beheer uitgegeven en nauw samengewerkt met Ron de Wit. ‘Hij heeft veel rubrieken ontwikkeld voor de website van de Stichting Vrienden van Watergraafs-meer. En bij mijn boek was hij zeer behulpzaam bij de opmaak, vormgeving en samenstelling.’ Het boek beschrijft 18 boerderijen. Anna Hoeve en de Vergulden Eenhoorn zijn de enige boerderijen die nog bestaan. Weliswaar met een andere bestemming. De boerderijen stonden vooral aan de Middenweg, Kruislaan, Pauwenlaan, Schagerlaan en Ringdijk. Met prachtige namen zoals Landlust (nu Anna Hoeve), Nieuw Geduld en Hoop, Goed Genoeg en Meergenoegen.
Wat misschien niet iedereen weet is dat de Watergraafsmeer van oudsher ook de bakermat was van veel voetbalclubs. Deze voetbalhistorie staat ook tussen de geschiedschrijving van de boerderijen. De geschiedenis van deze boerderijen wordt prachtig beschreven en de persoonlijke herinneringen aan het leven op een boerderij ontroeren. De vele foto’s maken dit lovenswaardige boek tot een mooi beeld van hoe dit deel van Amsterdam, tot 1921 een zelfstandige gemeente, eruitzag.
Waarom heb je dit boek geschreven?
‘Het verleden mag niet verloren gaan en vergeten worden. Ik vind geschiedenis heel belangrijk. Vandaar mijn jaren-lange activiteit voor het Geheugen van Oost en nu voor Vrienden van atergraafsmeer. De toekomst begint immers bij het verleden. En dat geldt ook voor de geschiedenis van de 18 boerderijen die na 1900 nog in de Watergraafsmeer stonden en waar wat over te vertellen is.’
Hoe heb je het aangepakt en wat waren je bronnen?
‘Er stond al een verhaal over de Vergulden Eenhoorn op de website van Vrienden van Watergraafsmeer. Ik heb veel informatie – vooral mooie, illustratieve foto’s – gevonden via het stadsarchief. In dat archief kun je ook op naam zoeken. Over onder andere de Anna Hoeve – nu Polder geheten – heb ik veel informatie kunnen halen uit de boeken van J.H. Kruizinga, vooral uit zijn boek Watergraafsmeer, eens een parel aan de kroon van Amsterdam. Dat boek bevat een lijst met namen en locaties van alle lusthoven en hofsteden uit de afgelopen eeuwen. Ook de oproep op de facebook-pagina van Vrienden van Watergraafsmeer leverde veel informatie op. Ik heb een aantal bewoners en nazaten van boeren uit de vorige eeuw kunnen spreken. Bij het zoeken naar informatie kwam ik tot de ontdekking dat sommige boerderijen van naam veranderd waren. Dat bemoeilijkte het speurwerk.’
Kun je een sprekend voorbeeld noemen van een boerderij in combinatie met voetbal?
‘Boerderij Goed genoeg stond op de plek waar nu het Chinese restaurant Wong Koen, op de Middenweg 267, is gevestigd. Bij deze boerderij hoorde nogal wat land. Ook stalden groenteboeren uit de buurt hun paarden en wagens in de stal van deze boerderij. AFC, afkorting voor Amsterdamse Football Club, werd opgericht in 1895 en is de oudste voetbalvereniging van Amsterdam. In 1906 huurde AFC een voetbalveld op het weiland van Goed genoeg. AFC trok gewoonlijk veel publiek, dat probleemloos in toom werd gehouden door de plaatselijke politie. Ook AFC Ajax voetbalde op het terrein van Cees van Oostveen, de eigenaar van Goed genoeg. Dat voetbalveld lag iets meer naar achteren op de plek waar nu AH op het Christiaan Huygensplein zit.’
Wat heeft jou in al die gesprekken het meest geraakt?
‘Dat is het gesprek met Corrie van Ekris. Zij is geboren in 1959 op Boerderij de Meerhoek op de Ooster Ringdijk nummer 140, vlakbij Diemen. Omdat er steeds meer land aan de boerderij werd onttrokken voor de aanleg van sportvelden en volkstuintjes kon haar vader er slechts vier koeien op na houden. Ze graasden op de dijk langs de Ringvaart. In 1974 kwam er een eind aan het rustige leven op de boerderij toen alles moest worden afgebroken ten behoeve van de ringweg rond Amsterdam. Corrie’s vader had bedongen dat ze meteen na vertrek naar Noord de boerderij zouden afbreken. Hij zou het niet overleefd hebben als er na hun vertrek nog krakers in gekomen waren. Dus het gebeurde dat de verhuiswagen ’s morgens wegreed met hun spullen en dat meteen daarna de sloper zijn verwoestende werk begon. ’s Avonds was de boel al gesloopt. Corrie woont nog steeds in Noord. We zijn even terug geweest naar de plek waar de boerderij heeft gestaan. Dat was een heel emotioneel moment voor haar, want ze was er na het vertrek in 1974 nooit meer terug geweest.’
Wat zegt deze belangstelling voor boerderijen over jou zelf, Jo?
‘Ik ben van boerenafkomst; mijn vader had wat vee en was tevens veehandelaar in Purmerend. Ik heb tot mijn 23e op de boerderij gewoond en ben derde in de rij van dertien kinderen. Over mijn familie heb ik ook een boek geschreven. Dat verscheen in 2016 onder de titel Mijn jeugd in de Overweerse Polder 1939-1963. Sinds 1963 woon ik al in de Watergraafsmeer en ben ik geïnteresseerd in de geschiedenis van deze wijk. En vooral ook in verhalen van mensen die er wonen of gewoond hebben zoals de nazaten van de boerderijen uit mijn boek.’
Het is algemeen bekend dat jij zeer actief bent in de buurt; vertel.
‘Ik organiseer ook verhalenwandelingen naar bijzondere locaties in Amsterdam-Oost en Watergraafsmeer. Ik lees verhalen van de site over onze wijk voor en er is volop gelegenheid om eigen herinneringen op te halen. De wandelingen zijn op zondag, van 11 uur tot 13 uur. De kosten bedragen 5 euro inclusief de consumptie na afloop. Ook geef ik lezingen in het Senioren Café op de Linnaeushof. Eigenlijk een soort verhalenwandeling maar dan ‘virtueel’. En ik ben vrijwilliger bij de voetbalvereniging a.s.v. Fortius. Daar verricht ik allerlei hand-en-spandiensten.’
Jo maakt mij nog opmerkzaam op de mogelijkheid om participant te worden van Vrienden van Watergraafsmeer. De jaarlijkse bijdrage is € 19,20 omdat eind 1920 de zelfstandige gemeente Watergraafsmeer ophield te bestaan. #
Lennie Haarsma
Info en aanmelding als participant bij vriendenvanwatergraafsmeer@gmail.com
Het boek is verkrijgbaar via hetzelfde mailadres, of bij Linnaeus Boekhandel.
Prijs € 19,20.
Geef een reactie